Άρθρα » Ενδείξεις Μαθησιακών Δυσκολιών
Ένας από τους ευρύτερα αποδεκτούς ορισμούς για τον όρο "ειδικές μαθησιακές δυσκολίες", υπογραμμίζει ότι οι εν λόγω δυσκολίες αφορούν μια
ομάδα ανομοιογενών διαταραχών οι οποίες εκδηλώνονται με προβλήματα στη πρόσκτηση και χρήση ικανοτήτων ακρόασης, ομιλίας, ανάγνωσης, γραφής και μαθηματικών πράξεων.
Μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να έχουμε ως αποτέλεσμα διαφόρων αιτιών όπως νοητική υστέρηση, αναπτυξιακές διαταραχές, πλημμελής λειτουργία ακοής ή όρασης, ελλειμματική προσοχή, συναισθηματικές διαταραχές κ.α. Πιθανότατα η ομάδα μαθησιακών διαταραχών που έχει διερευνηθεί περισσότερο από όλες είναι αυτή της δυσλεξίας. Εδώ πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι για την δυσλεξία υπάρχει υψηλό ποσοστό συμφωνίας σε ότι αφορά την οργανική της βάση, κάτι που δεν ισχύει για το σύνολο των μαθησιακών δυσκολιών.
Οι ειδικές μαθησιακές δυσκολίες, με κυρίαρχη τη δυσλεξία, παρουσιάζουν μια πλούσια συμπτωματολογία, με
σημαντικές διαφοροποιήσεις από άτομο σε άτομο. Παρακάτω έχω κατηγοριοποιήσει σε 4 ηλικιακές περιόδους έναν αριθμό ενδείξεων μαθησιακών δυσκολιών. Πρέπει να υπογραμμίσω ότι η παρουσία των παρακάτω ενδείξεων δεν οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το άτομο έχει κάποια συγκεκριμένη μαθησιακή δυσκολία ή πιο συγκεκριμένα δυσλεξία. Τα παρακάτω είναι μόνο ενδείξεις.
Συγκεκριμένα συμπεράσματα σε ότι αφορά την ύπαρξη ή όχι συνδρόμου
ειδικών μαθησιακών δυσκολιών μπορούν να βγουν μόνο κατόπιν ειδικής
ψυχοεκπαιδευτικής αξιολόγησης. Επίσης, η παρακάτω κατηγοριοποίηση
των συμπτωμάτων σε ηλικιακές περιόδους έκφανσης δίνεται για τη δική σας
διευκόλυνση. Η λίστα των συμπτωμάτων δεν είναι σε καμία περίπτωση πλήρης
και η έκφανσή τους δεν αφορά απόλυτα τις ηλικιακές περιόδους
κατηγοριοποίησης. Αυτό συμβαίνει γιατί κάθε παιδί είναι μοναδικό
σε ότι αφορά τόσο τις ικανότητές όσο και τις δυσκολίες του.
ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ:
- Δυσκολία στην έκφραση προλεκτικών ήχων
- Καθυστέρηση στην έναρξη της ομιλίας
- Φτωχό λεξιλόγιο, συχνά χρησιμοποιεί λάθος λέξεις
- Δυσκολεύεται να βρει λέξεις με παρόμοια κατάληξη
- Δυσκολεύεται να μάθει τους αριθμούς, τα γράμματα, τις ημέρες της εβδομάδας, τα χρώματα ή τα σχήματα
- Είναι πολύ ανήσυχο ή διασπάται η προσοχή του πολύ εύκολα
- Δυσκολεύεται να συνυπάρξει με παιδιά της ιδίας ηλικίας
- Δυσκολεύεται να ακολουθήσει απλές οδηγίες
- Δυσκολία στην ανάπτυξη των λεπτών κινητικών δεξιοτήτων, όπως στο πιάσιμο του μολυβιού
ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ - ΠΕΜΠΤΗ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ
- Δυσκολία στην εκμάθηση των ήχων (φωνήματα) και των γραμμάτων (γραφήματα)
- Δυσκολία στην διάκριση αριστερού - δεξιού
- Σύγχυση ως προς το κυρίαρχο χέρι, μάτι, πόδι
- Κάνει επανειλημμένως λάθη όταν διαβάζει ή όταν γράφει.
- Μπερδεύεται με τη σειρά συνεχειών, όπως με τη σειρά των μηνών του έτους
- Δυσκολία στην επανάληψη πολυσύλλαβων λέξεων και αριθμών με αντίστροφη σειρά
- Δυσκολία στη διάκριση διαφορετικών λέξεων οι οποίες όμως περιλαμβάνουν ίδια γράμματα, όπως ΤΗΣ με ΣΤΗ
- Καθρεπτική ανάγνωση, (διαβάζει "χα" αντί "αχ")
- Δεν έχει καλή σωματική επιδεξιότητα, του συμβαίνουν πολύ συχνά μικρό-ατυχήματα.
ΕΚΤΗ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ - ΓΥΜΝΑΣΙΟ
- Δυσκολία στην ορθογραφία των καταλήξεων των λέξεων
- Λάθος ορθογραφία ακόμη και σε ότι αφορά συνηθισμένες λέξεις
- Συχνά γράφει με διαφορετικό τρόπο την ίδια λέξη μέσα στο ίδιο κείμενο
- Σχεδόν ποτέ δεν διαβάζει δυνατά
- Σε μαθηματικά προβλήματα έχει δυσκολία στην κατανόηση των οδηγιών
- Πολύ δυσανάγνωστη γραφή
- Φτωχή μνήμη σε ότι αφορά γεγονότα του παρελθόντος
- Ιδιαίτερη δυσκολία στα ομαδικά αθλήματα
ΛΥΚΕΙΟ - ΕΝΗΛΙΚΙΩΣΗ
- Έντονα προβλήματα ορθογραφίας
- Αποφεύγει να γράφει ή και να διαβάζει
- Αδύναμη μνήμη ή δυσκολία κατανόησης σε ότι αφορά προφορικές ή γραπτές οδηγίες
- Παρατεταμένη δυσκολία σε σχέση με την προσαρμογή σε καινούργιες συνθήκες
- Εργάζεται ασυνήθιστα αργά
- Παραβλέπει τις λεπτομέρειες ή τους δίνει υπερβολική σημασία
- Έχει δυσκολία στην αφηρημένη σκέψη, όπως στο να συνοψίζει γεγονότα και στο να γενικεύει σε άλλες καταστάσεις ό,τι ήδη γνωρίζει.
Αξιολόγηση μαθησιακών δυσκολιών
Μπορεί οι γονείς ή οι εκπαιδευτικοί του παιδιού να αναγνωρίζουν σε αυτό κάποιες από τις παραπάνω δυσκολίες. Ωστόσο μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να ελλοχεύουν χωρίς να έχουν εντοπισθεί εφόσον οι εκπαιδευτικοί δεν είναι ειδικευμένοι στον εντοπισμό των ειδικών εκείνων περιοχών της αντίληψης, της μνήμης, της αποκωδικοποίησης, της σύνθεσης κ.ά. που αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του συνδρόμου των ειδικών μαθησιακών δυσκολιών. Επιπλέον το παιδί με δυσλεξία είναι δυνατόν στα πρώτα κυρίως χρόνια του δημοτικού να μην παρουσιάζει έντονα συμπτώματα μαθησιακής δυσκολίας εφόσον μπορεί να χρησιμοποιεί αυτοσχέδιους αντισταθμιστικούς μηχανισμούς για να καλύπτει τις δυσκολίες του. Το πρόβλημα με τους εν λόγω αυτοσχέδιους μηχανισμούς είναι ότι καταναλώνουν υπερβολικά πολύ ενέργεια/προσοχή από το παιδί, το κουράζουν εύκολα και εν τέλει κάνουν τη μάθηση ανεπιθύμητη.
Συνεπώς ανεπιφύλακτα προτείνω στους γονείς όλων των παιδιών που
αντιμετωπίζουν έστω και μικρές δυσκολίες στη μαθησιακή διαδικασία να προβούν σε αξιολόγηση των γνωστικών ικανοτήτων των παιδιών τους.
Η γνωστική αξιολόγηση αποτελεί μια σύνθετη αλλά και ευχάριστη για το παιδί διαδικασία.
Πέραν της άμεσης εξέτασης του προφορικού και του γραπτού λόγου, η διαδικασία περιλαμβάνει δοκιμασίες, οι οποίες έχουν τη μορφή παιχνιδιού. Πιο συγκεκριμένα, σωματικού παιχνιδιού όπως επανάληψη κινήσεων με τα χέρια, πρακτικού
παιχνιδιού όπως σχέδια με κύβους ή διανοητικού παιχνιδιού όπως απομνημόνευση αριθμών
ή κειμένων. Μέσω των παραπάνω και άλλων δοκιμασιών συλλέγονται πληροφορίες σχετικά με τη γνωστική και νευρολογική ανάπτυξη του παιδιού οι οποίες στη συνέχεια αναλύονται και παρουσιάζονται στους γονείς με τη μορφή
πολυσέλιδης γραπτής ψυχοεκπαιδευτικής αναφοράς. Τα ευρήματα της ψυχοεκπαιδευτικής αναφοράς
συνοδεύονται από πολυσέλιδες συστάσεις και από εξατομικευμένα
ψυχοθεραπευτικά ή ψυχοεκπαιδευτικά προγράμματα.
Αν δεν εντοπισθεί ειδική μαθησιακή δυσκολία είναι πιθανό να εντοπισθούν γνωστικοί τομείς (συγκεκριμένες εγκεφαλικές λειτουργίες της διανόησης) στους οποίους το παιδί ή ο έφηβος μπορεί να μειονεκτεί ή να πλεονεκτεί έναντι των συνομηλίκων του. Όπως παραπάνω έτσι και εδώ προτείνονται εκπαιδευτικές συστάσεις ώστε να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα της διαδικασίας της μάθησης και να αξιοποιηθεί πλήρως το δυναμικό του παιδιού/εφήβου.